Polska jest jednym z paÅ„stw najbardziej zagrożonych kryzysem wodnym, który postÄ™puje wraz ze zmianami klimatu. Obok wysokich temperatur problem niedoboru wody pogÅ‚Ä™bia też nieumiejÄ™tne zarzÄ…dzanie intensywnymi opadami, które nastÄ™pujÄ… po okresach ubogich w deszcz. Szacuje siÄ™, że podczas 20-minutowego deszczu z dachu o powierzchni 120 mkw. można zebrać nawet 360 litrów wody, pod warunkiem wdrożenia odpowiednich rozwiÄ…zaÅ„, które pozwolÄ… jÄ… efektywnie gromadzić i dalej zagospodarować. – Woda opadowa jest ogromnym potencjaÅ‚em i jest jej wielokrotnie wiÄ™cej niż tej, którÄ… mamy w miastach. Naszym celem powinno być wykorzystanie tego potencjaÅ‚u – podkreÅ›la Tomasz Grochowski z Retencja.pl.
W sierpniu temperatury w Polsce majÄ… być wyższe od normy wieloletniej z ostatnich 30 lat, a termometry pokażą miejscami 35–36 st. C – zapowiedziaÅ‚ niedawno meteorolog i rzecznik IMGW Grzegorz Walijewski. To może oznaczać pobicie maksymalnych rekordów temperatury. Tymczasem już w czerwcu i lipcu upaÅ‚y i skÄ…pe opady spowodowaÅ‚y, że sytuacja hydrologiczna w Polsce byÅ‚a bardzo niekorzystna. WedÅ‚ug mapy ostrzeżeÅ„ hydrologicznych IMGW w tej chwili ostrzeżenia przed suszÄ… hydrologicznÄ… wciąż obowiÄ…zujÄ… na znacznej części obszaru kraju, szczególnoÅ›ci w zachodniej i poÅ‚udniowo-zachodniej Polsce. Na okoÅ‚o 64 proc. stacji pomiarowych na polskich rzekach rejestrowane sÄ… niskie stany wody.
– Zdecydowanie można powiedzieć, że mamy w Polsce problem z dostÄ™pem do wody. Natomiast to nie jest tylko i wyÅ‚Ä…cznie kwestia upaÅ‚ów, ale i m.in. bezÅ›nieżnych zim czy infrastruktury w miastach, która nie zawsze jest wydolna – mówi agencji Newseria Biznes Tomasz Grochowski, prezes zarzÄ…du Retencja.pl.
W ostatnich tygodniach w wielu gminach wÅ‚adze apelowaÅ‚y do mieszkaÅ„ców o rozsÄ…dne gospodarowanie wodÄ… i ograniczenie jej zużycia do podlewania trawników, ogrodów, mycia samochodów czy napeÅ‚niania przydomowych basenów albo wrÄ™cz zakazywaÅ‚y używania wody w celach innych niż bytowe. PGW Wody Polskie także podkreÅ›la, że konieczne jest racjonalne korzystanie z dostÄ™pnych zasobów, ale jednoczeÅ›nie wskazuje, że wody pitnej w Polsce nie zabraknie. Ponad 70 proc. wody przeznaczonej dla ludnoÅ›ci pochodzi bowiem z ujęć podziemnych, które sÄ… jej ogromnym rezerwuarem. Tylko 30 proc. jest zaÅ› pobierane z wód powierzchniowych, których ujÄ™cia przeważajÄ… jedynie w MaÅ‚opolsce i na ÅšlÄ…sku.
PGW Wody Polskie wskazuje też, że gÅ‚ównÄ… przyczynÄ… wprowadzanych przez gminy ograniczeÅ„ w dostawach wody byÅ‚ spadek ciÅ›nienia w wodociÄ…gach spowodowany m.in. podlewaniem przydomowych trawników i ogródków. Na koÅ„cu sieci wodociÄ…gowej zaczynaÅ‚o brakować odpowiedniego ciÅ›nienia, bo woda byÅ‚a wylewana strumieniami na trawÄ™. Jednak w ciÄ…gu ostatnich kilkunastu lat gminy zainwestowaÅ‚y – gÅ‚ównie ze Å›rodków unijnych – w infrastrukturÄ™ wodno-kanalizacyjnÄ… ponad 80 mld zÅ‚, żeby zapewnić mieszkaÅ„com ciÄ…gÅ‚ość dostaw.
– W Polsce przez ostatnie lata miliardy zÅ‚otych byÅ‚y kierowane na inwestycje rzeczne. Natomiast polskie miasta na zabiegi zwiÄ…zane z retencjÄ… dostaÅ‚y Å‚Ä…cznie okoÅ‚o 100 mln zÅ‚. Proporcje powinny być zupeÅ‚nie inne. Retencja wykorzystywana na cele komunalne tylko w niewielkim stopniu korzysta z tej wody, którÄ… mamy w rzekach. BiorÄ…c pod uwagÄ™, że wiÄ™kszość Polaków mieszka jednak w miastach – a wedÅ‚ug prognoz do 2050 roku już ok. 3/4 populacji bÄ™dzie mieszkać w zabetonowanych miastach – powinniÅ›my bardziej przenieść ten ciężar zwiÄ…zany z retencjÄ… na inwestycje w oÅ›rodkach miejskich – zauważa ekspert.
Jak podkreÅ›la, problem niedoboru wody w Polsce pogÅ‚Ä™bia nieumiejÄ™tne zarzÄ…dzanie intensywnymi opadami, które nastÄ™pujÄ… po okresach ubogich w deszcz. Podczas ulewy woda trafia na wysuszony grunt i nie jest w stanie dotrzeć w gÅ‚Ä…b gleby, a jedynie spÅ‚ywa po jej powierzchni i jeÅ›li infrastruktura na to pozwala, jest odprowadzona do sieci kanalizacyjnej. To oznacza, że tylko znikoma część gwaÅ‚townego opadu zasila wody podziemne. Na dodatek miasta – z ciÄ…gle rosnÄ…cÄ… infrastrukturÄ… handlowÄ… i mieszkaniowÄ… oraz powstajÄ…cymi wokóÅ‚ nich parkingami czy betonowymi placami – jeszcze bardziej zmniejszajÄ… zdolnoÅ›ci retencyjne gleby, uniemożliwiajÄ…c sprawny obieg wody.
– PowinniÅ›my zacząć Å›mielej wykorzystywać wody opadowe i traktować je nie jako problem, ale jako potencjaÅ‚. Mam tu na myÅ›li np. podlewanie zieleni, mycie ulic czy spÅ‚ukiwanie toalet. Na zachodzie Europy coraz czÄ™stsze sÄ… takie rozwiÄ…zania. Hotele czy różnego rodzaju obiekty użytecznoÅ›ci publicznej majÄ… wÅ‚aÅ›nie takÄ… infrastrukturÄ™, która pozwala na wykorzystanie deszczówki – mówi prezes Retencja.pl. – Woda opadowa jest ogromnym potencjaÅ‚em i jest jej wielokrotnie wiÄ™cej niż tej, którÄ… mamy w miastach. I naszym celem powinno być wykorzystanie tego nieograniczonego potencjaÅ‚u. W niedalekiej przyszÅ‚oÅ›ci moglibyÅ›my też pomyÅ›leć o wykorzystaniu wody opadowej np. w procesach technologicznych czy zwiÄ…zanych z produkcjÄ….
Odpowiednie zagospodarowanie wody opadowej oznacza skuteczny odbiór nawet gwaÅ‚townych opadów, a nastÄ™pnie ich zgromadzenie oraz efektywne rozprowadzenie. Pierwszym miejscem, gdzie można wprowadzić takie rozwiÄ…zania, jest przestrzeÅ„ wokóÅ‚ domów i osiedli.
– Coraz częściej deweloperzy – już na etapie planowania i otrzymywania warunków technicznych od miast czy operatorów sieci – majÄ… stawiane pewne wymagania, które motywujÄ… albo wrÄ™cz nakazujÄ… im zatrzymywać tÄ™ wodÄ™ np. w zbiornikach retencyjnych. Każdy z nas, jako mieszkaniec wspólnoty, też może zabiegać – np. w ramach budżetu obywatelskiego – o to, żeby ta wspólnota miaÅ‚a wiÄ™cej zieleni, wiÄ™cej ogrodów deszczowych, wiÄ™cej nasadzeÅ„, które bÄ™dÄ… zatrzymywaÅ‚y wodÄ™ deszczowÄ…, czy nawet beczkÄ™ na deszczówkÄ™ – mówi Tomasz Grochowski.
Szacuje siÄ™, że podczas deszczu z dachu o powierzchni 120 mkw. przez 20 min można zebrać nawet 360 l wody. Warunkiem jest wdrożenie odpowiednich rozwiÄ…zaÅ„, które pozwolÄ… jÄ… efektywnie zgromadzić i dalej zagospodarować.
– Widzimy, że dziÅ› opady sÄ… coraz bardziej dynamiczne, ale krótkotrwaÅ‚e, wiÄ™c najwiÄ™kszym wyzwaniem jest zebranie tej wody, która spada w sposób bardzo ulewny – mówi prezes Retencja.pl. – RozwiÄ…zaÅ„ jest mnóstwo, to oczywiÅ›cie mogÄ… być zbiorniki retencyjne, otwarte, zamkniÄ™te, naziemne lub podziemne. Coraz wiÄ™kszÄ… popularnoÅ›ciÄ… cieszy siÄ™ też tzw. bÅ‚Ä™kitno-zielona infrastruktura, zielone dachy, zielone Å›ciany, ogrody deszczowe czy chociażby niekoszenie traw. Jest caÅ‚y katalog różnych rozwiÄ…zaÅ„, które majÄ… na celu zebranie wody opadowej i zatrzymanie jej w miejscu powstawania.
W Polsce na jednego mieszkaÅ„ca przypada rocznie okoÅ‚o 1,8 tys. m³ wody, ale w okresach suszy jej ilość spada nawet do 1,1 tys. m³. Tymczasem Å›rednia w Europie jest prawie trzykrotnie wyższa i wynosi ok. 5 tys. m³. WedÅ‚ug definicji przyjÄ™tej przez ONZ granicÄ… „stresu wodnego”, czyli zagrożenia deficytem wody, jest próg 1,7 tys. m³ na osobÄ™. Tym samym Polska jest jednym z paÅ„stw najbardziej zagrożonych kryzysem wodnym, który postÄ™puje wraz ze zmianami klimatycznymi – wynika z ekspertyzy „Woda w rolnictwie”, opracowanej z inicjatywy Koalicji Å»ywa Ziemia we wspóÅ‚pracy z FundacjÄ… im. Heinricha Bölla i WWF Polska.
